کلیشه‌ برعکس؛ هشتگی چالش‌برانگیز در مورد تبعیض علیه زنان

 

نویسنده: سمیه رستمیان، پژوهشگر

کمپین «کلیشه برعکس» یک پروژه برابری‌خواهانه است که در فضای مجازی با هشتگی با همین نام از روز دوشنبه ۱۳ شهریور در توییتر فارسی کلید خورده‌است.

این کمپین که از سوی فمینیست‌ها و فعالان حقوق زنان از توییتر آغاز شده بود، به سرعت در میان کاربران این شبکه مجازی فراگیر شد.

درهمین راستا کاربران توییتر، بدون توجه به جنسیتشان درمورد این موضوع نوشتند تا نشان دهند برعکس شدن کلیشه‌ها و پدید آمدن دنیای خیالی وارانه‌ای که در آن افکار زن‌سالارانه جای رفتارهای مردسالارانه را می‌گیرد چگونه دنیایی است.

یکی از کاربران توییتر که از آغاز کنندگان این کمپین نیز به‌شمار می‌رود، در دعوت برای این کمپین نوشته است: «کلیشه‌های برعکس راجع به دنیاییه که توش برابری وجود نداره، و مردها ناتوان و ناشایسته محسوب میشن»

 

یکی دیگر از کاربران توییتری و از آغازکنندگان این هشتگ، با کنایه زدن به نحوه پوشش مردان سعی کرده بود نشان دهد که توصیه‎‌های به ظاهر دوستانه، که با سرزنش زنان همراه است، تا چه اندازه می‌توانند زننده به نظر برسند. وی در حساب توییتری خود نوشته بود: «من به خاطر خودتون میگم اونطوری لباس نپوشین آقایون عزیز!»

 

این کاربر در گفتگو با یورونیوز درباره چگونگی شروع این کمپین گفت: «زمانی که در مورد این هشتگ فکر می‌کردیم و تلاش داشتیم تا این کمپین را به راه بیاندازیم، گمان نمی‌بردیم که این پروژه تا این حد مورد استقبال کاربران واقع شود. مسائل تبعیض‌آمیز علیه زنان در جامعه ما بقدری زیاد و عادی شده که نوشتن و صحبت کردن درمورد آنها تمام نشدنی است.»

وی همچنین بیان کرد که با خواندن توییت‌های سایر کاربران و همچنین واکنش‌های آنان به این هشتگ، متوجه این «حقیقت» شده که «کلیشه‌های جنسیتی تبعیض‌آمیز تا چه اندازه در تار و پود جامعه ما ریشه دوانده است».

بسیاری از کاربران نیز در برابر آنچه در این هشتگ خوانده‌اند متعجب شده و گفته‌اند از این همه مسائل تبعیض‌آمیزی که علیه زنان در جامعه ایران وجود دارد، بهت زده شده‌اند.

مهدی احمدیان، کارتونیست نیز طرحی در این باره کشیده است.

 

درحالی که جمع کثیری از کاربران با هشتگ همراه شده و سعی در انتقاد از کلیشه‌های موجود علیه زنان داشتند، برخی از کاربران نیز در مقابل آن جبهه گرفتند و کلیشه‌های رایج را توییت کردند.

در این هشتگ برخی از مسائل زنان از جمله بکارت، داشتن روابط جنسی پیش از ازدواج، تحصیل و اشتغال، قربانیان تجاوز و سرزنش کردن آنان بخاطر رفتار یا پوششان به چالش کشیده شده‌ است.

در این کمپین سعی شده تا با نگاه به تبعیض مستتر در کلیشه‌های جنسیتی، مردان بجای زنان سرزنش شوند تا همگان را متوجه این موضوع کنند که زندگی در جامعه مردسالار پر از تبعیض چه بر سر جسم و روان زنان می‌آورد.

تبعیض جنسیتی

گفته می‌شود که تبعیض جنسیتی مجموعه از باورها و رفتارهایی است که در آن یک جنسیت را پایین‌تر از دیگری قرار می‌گیرد.

زن‌ستیزی و مرد‌ستیزی از تبعات تبعیض جنسیتی هستند. سرزنش زنان بخاطر جنسیت، نابرابری فرصت‌های تحصیلی و شغلی که در ایران و بسیاری از کشورهای جهان رواج دارد، از جمله مشکلات مربوط به تبعیض جنسیتی علیه زنان است.

گرچه تبعیض جنسیتی به طور تاریخی بیشتر زنان را درگیر می‌کند، با این حال در مواردی نیز مردان قربانی آن هستند که از جمله می‌توان به سربازی اجباری مردان و گذاشتن بار اقتصادی خانواده بر دوش آنان اشاره کرد.

کلیشه‌های جنسیتی

همچنین درحالی که جمع کثیری از کاربران با هشتگ همراه شده و سعی در انتقاد از کلیشه‌های موجود علیه زنان داشتند، برخی از کاربران نیز در مقابل آن جبهه گرفتند و کلیشه‌های رایج در جامعه به را توییت کردند.

نمونه‌هایی از این قبیل که «زنان رانندگان خوبی نیستند»، «اغلب رنگین پوستان خلافکارند» و «نوجوانان قدرت تشخیص خوب و بد را ندارند» مثال‌هایی از کلیشه‎ها برعلیه جنسیت، نژاد و سن افراد است.

مسئله کلیشه‌های جنسیتی برای سال‌ها مورد توجه فمینیست‌ها، فعالان حقوق زنان و فعالان برابری خواه است. از دید این گروه کلیشه‌های جنسیتی به رفتارهایی گفته می‌شوند که منجر به تعمیم توانایی‌ها و محدودیت‌های فرد براساس جنسیت او می‌گردند.

کلیشه‎های جنسیتی یکی از کلیشه‌های رایج در تمام جوامع انسانی، بخصوص در جوامع مردسالار است که از سنین بسیار کم در ذهن افراد جامعه نهادینه می‌شود. باید و نبایدهایی که از دوران کودکی به افراد دیکته می‌شود در ذهن آنان جای می‌گیرد، مبنای قضاوت افراد می‌شود که در بیشتر مواقع نادرست است.

کلیشه‎های جنسیتی از مهمترین عوامل بازدارنده در پیشرفت‎های تحصیلی، شغلی، اجتماعی و اقتصادی زنان هستند. بمباران مفاهیمی که در آن زنان را ناتوان ازانجام برخی کارها می‌دانند، با تلقین ناتوانی آنان به جامعه و همینطور به خود زنان، جامعه را به سوی تبعیض علیه زنان سوق می‌دهد که نتایج زیانبار آن دامنگیر تمامی افراد جامعه می‌شود.

کلیشه‎های جنسیتی گاهی منجر به رفتارهایی می‌شوند که گرچه در نگاه اول مثبت به نظر می‌رسند، اما تبعیض‌آمیز و بازدارنده هستند. از جمله مثال‌های این تبعیض که اصطلاحا «تبعیض جنسیتی خیرخواهانه» خوانده می‌شود، می‌توان به کمک کردن به زنان درکارهای دشوار به بهانه تفاوت شرایط فیزیولوژیکی آنان، یا تذکر در مورد نحوه غذا خوردن به بهانه نگرانی برای سلامتیشان اشاره کرد.

البته باید توجه داشت که کلیشه‌های جنسیتی تنها علیه زنان نیست، مردان نیز می‌توانند از قربانیان این کلیشه‌ها باشند. کلیشه‌هایی از این قبیل که مردان قادر به تشخیص رنگ‌ها و زیبایی‌های طبیعت نیستند، مردان توانایی تربیت فرزندان را ندارند و مردان شلخته هستند، از جمله مثال‌های کلیشه‌های جنسیتی علیه مردان است.

واکنش خبرنگاران

برخی از خبرنگاران فعال در فضای مجازی نیز با سایر کاربران همراه شده و دراینباره نوشته‌اند.

نیوشا صارمی در حساب توییتر خود در این باره نوشت: « خیلی از کلیشه‌ها برای خیلی از ما “عادی” به نظر می‌رسند. وقتی پشت و رو می‌شوند، تازه معلوم می‌شود خیلی هم غیر“عادی“ن!»

 

 

کیوان حسینی نیز در این باره نوشت: « کلیشه برعکس شوکه کننده است. خصوصا اگر مرد باشی و لحظه‌ای رو تصور کنی، این جملات واقعیند! عادی بودن این سطح از تبعیض شوکه‌کننده است.»

واکنش‌ها به این کمپین همچنان ادامه دارد. کاربران توییتری با کنایه زدن به کلیشه‌های جنسیتی همچنان در پی به چالش کشیدن افکار و اعمال تبعیض‌آمیزی هستند که در جامعه علیه زنان و مردان رواج دارد.

منبع یورو نیوز

 

دیدگاهی بنویسید

لطفا دیدگاه خود را در اینجا بنویسید
لطفا نام خود را در اینجا بنویسید

2 × 5 =