دوستان عزیز شنونده عزیزان علاقمند به مباحث روز ایران سلام وعرض ادب بنده را پذیرا باشید، هنوز مهرو امضا قرارداد نگین چین وایران خشک نشده است که باردیگر زمزمه های بستن قرارداد با روسیه به میان امده است و علیرغم انتقادها از امضای سند همکاری چین و ایران، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفت ایران به دنبال انعقاد سند مشابهی با روسیه هم هست.همچنین پس از واکنش های گسترده منفی به قرارداد ایران چین، محمدجواد ظریف گفت تا ده سال آینده اتکای روابط خارجی ایران به چین و روسیه است و در این میان باز بحث ونقد بر سر این قرارداد حجم وسیعی از اعتراضات به قرارداد ۲۵ ساله چین وایران در جای جای دنیا ودر فضای مجازی بلند شد اما گویا گوش حاکمان کر است و مردم در هیچ کجای قاموس حکومتشان مفهومی ندارند الا برای گرفتن مشروعیت های توخالی برای نظام شان با من سارا باشید در نگاهی دوباره به نظریات منتقدین قرارداد ۲۵ ساله , سند جامع همکاری های « امضای ۲۵ که توسط وانگ یی و محمدجواد » ساله ظریف وزرای امور خارجه چین و ایران در تهران امضا شد، از جوانب مختلف؛ مانند پنهان کاری در متن، موقعیت نابرابر طرفین و عدم وجود ضمانت لازم برای اجرای آن، مورد انتقاد صاحب نظران سیاسی و اقتصادی و همچنین رسانه ها و روزنامه نگاران کشور در داخل وخارج، قرار گرفته است .برای نخستین بار محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق ایران در ژوئیه ۲۰۲۰ اعلام کرد: دولت ایران مخفیانه در حال امضای قراردادی ۲۵ ساله با یک دولت خارجی است. هر قراردادی که مخفیانه و بدون درنظر گرفتن خواست و اراده ملت ایران با طرف های خارجی منعقد شود و برخلاف منافع کشور و ملت باشد، معتبر نیست و ملت ایران آن را به رسمیت نخواهد شناخت . این توافق برای اولین بار پنج سال پیش در دیدار ،» تجارت نیوز « به گزارش آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران با شی جین پینگ، توافق ایران و چین برای روابط « رئیس جمهوری خلق چین و با عنوان استراتژیک ۲۵ مطرح شده بود. این دیدار » ساله ۱۱ روز پیش از توافق هسته ای ایران و ۱ + ۵ در تاریخ ۱۱ تیر برگزار شده بود . نکته مهم دیگر، چیستی و عنوان دقیق سند مذکور است. در این زمینه، علیرضا صلواتی، تحلیلگر اقتصاد سیاسی و فارغ التحصیل رشته مدیریت از دانشگاه آنکارا در گفت وگو با خبرگزاری آناتولی اظهار داشت: از لحاظ حقوقی، یک،» توافقنامه « ، سند، معانی متعددی دارد. هنوز مشخص نیست که این سند است، اما از محتوای اظهارات مسئولین ایران می توان » قرارداد « یا » تفاهمنامه « فهمید که چیزی در حد یادداشت تفاهم است و قراردادی دارای ضمانت اجرایی که طبق قانون باید به تایید مجلس برسد، به شمار نمی رود . رضا زبیب، دستیار وزیر امور خارجه ایران در امور آسیا و اقیانوسیه راجع به این موضوع در توئیتر شخصی خود گفته است: اصولا این سند، ماهیت و حتی شکل قرارداد/موافقتنامه ندارد، بلکه صرفا یک نقشه راه و چارچوب روابط بلندمدت است
– پنهانکاری در انتشار متن سند
با واکنش بسیاری از ایرانی ها مواجه » بی اطلاعی افکارعمومی از متن « مسئله شده است. صلواتی در این زمینه نیز توضیح داد: اگر شایعاتی که مطرح شده است صحت داشته باشد، تمام بندهای موجود در این سند، مشکل قانون اساسی پیدا می کند. در این صورت، حتی مجلس ایران نیز اختیار لازم برای تصویب امتیازاتی که قرار است طبق این سند به چین داده شود را ندارد. محرمانه بودن متن سند نگرانی را تشدید کرده است. این نگرانی در واکنش شهروندان ایران مشهود است . جواد رحیم پور، تحلیلگر مسائل سیاسی و فعال ملی مذهبی نیز در مصاحبه با پیرامون نگرانی افکارعمومی ایران نسبت به امضای سند مزبور » آناتولی « گفت: قرارداد ۲۵ ساله راهبردی ایران و چین با مخالفت وسیع نخبگان خارج از قدرت در جمهوری اسلامی روبه رو شده است. اگرچه امکان نظرسنجی دقیق راجع به این قرارداد در ایران متاسفانه وجود ندارد، اما شواهد میدانی نشان می دهد که مردم و نخبگان از تعبیر فروختن ایران به چین یاد می کنند .
او افزود: در شرایط کنونی رابطه بلندمدت ایران با چین فاقد رضایت افکارعمومی است. بخش هایی از حامیان حکومت ایران می گویند مخالفان این سند بدون دیدن متن آن به قضاوت زودهنگام می پردازند. بندهای این قرارداد به اطلاع مردم نرسیده است. از این رو، جریان های خارج از حاکمیت ایران در جریان هست نگاه های تردیدآمیزی نسبت به آن دارند. خود آقای ظریف نیز که چند ماه پیش برای این امر در مجلس حاضر شد، توضیح روشنی در رابطه با ماهیت این قرارداد نداد و تنها آن را یک امر حکومتی و برای سازماندهی جدید سیاست خارجی ایران توصیف کرد . در همین راستا، شخصیت های مطرحی مانند علی مطهری، افشار سلیمانی )دیپلمات و سفیر سابق(، محمد نوری )سردبیر پیشین روزنامه ایران(، محمدحسین غیاثی )فعال اصلاح طلب(، داود سوری )استاد اقتصاد(، اکبر اعلمی)نماینده پیشین تبریز در مجلس( و غیره از دیگر کسانی هستند که در گفت وگو با رسانه های مختلف یا در صفحات اجتماعی خود به انتقاد از پنهانکاری در زمینه متن سند مذکور پرداخته اند .
موقعیت نابرابر طرفین قراردادا از » موقعیت نابرابر چین و ایران « بسیاری از تحلیلگران ایرانی نیز با اشاره به لحاظ توان سیاسی و اقتصادی، امضای سند مذکور در وضعیت کنونی را به نفع کشورشان ندانسته اند. به عنوان مثال مطهری در توئیتر خود، با اشاره عدم اطلاع مردم و نمایندگان مجلس نسبت به متن این سند گفته است: این نگرانی وجود دارد که ما به خاطر نیاز اقتصادی به چین دست پایین تر در این سند داشته باشیم . مراد ویسی، روزنامه نگار ایرانی و کارشناس مسائل استراتژیک و نظامی هم در توئیتر خود اظهار داشته است: قرارداد با چین و روسیه فی نفسه خوب یا بد نیست، اما قرارداد با این دو کشور بدون داشتن روابط متعادل با آمریکا و قدرت های اروپایی و منطقه ای، حتما قراردادی از موضع برابر نخواهد بود و منافع ملی ایرانیان در آن رعایت نمی شود، چون روسیه و چین می دانند جمهوری اسلامی انتخاب های محدودی دارد، این نگرانی را چنین تشریح کرد: » آناتولی « رحیم پور هم در مصاحبه خود با جمهوری اسلامی نیروی انسانی ایران را فاقد توان علمی می داند و می خواهد آنها را در ارتباط با توسعه تکنولوژیکی چین قرار دهد. یک نوع تحقیر دانشی و فنی در این قرارداد دیده می شود. بحث ملی بودن صنعت نفت هم زیر سوال می رود، چون چین در همه مراحل از استخراج تا در واقع بهره برداری صنایع نفت ما را تحت کنترل می گیرد. با این نوع رویکرد، آرمان ضد استعماری و استقلال که جمهوری اسلامی مدعی آن است، زیر سوال خواهد رفت و ما در آینده شاهد اعتراضاتی علیه دولت های دو کشور خواهیم بود .
هم تصریح کرد: ایران با » آناتولی « صلواتی نیز در ادامه گفت وگوی خود با حذف رقبا در بازار، یک موقعیت انحصاری به چین می دهد و هزینه فایده ورود – این کشور به سند مذکور را خیلی متفاوت می کند. با توجه به اینکه چین در ترکیه، اسرائیل، عربستان سعودی و انگستان سرمایه گذاری گسترده دارد، امضای یک سند جامع با دومین اقتصاد بزرگ جهان دستاوردی بزرگ می دانم، اما ایران با امضای این سند رقبا را حذف کرده است و در نتیجه از لحاظ شرایط رقابتی برای جذب سرمایه خارجی محدود می شود
– ابهام در تاثیر و ضمانت اجرایی این سند همکاری امضای سند « درحالی که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران در توئیتر خود راهبردی با چین را یک عنصر مهم تولید قدرت درچارچوب نگاه به آسیا دانسته؛ مهدی » واوراسیا با رویکرد سیاست خارجی متوازن و اقتصادمحور محمدی، مشاور او در امور راهبردی و عضو تیم سابق مذاکرات هسته ای، این توصیف و تصریح کرده است: توافق راهبردی با چین مهم، » غیرموثر « سند رامفید و آینده نگرانه است اما دیرهنگام، غیرموثر و با نگاه کوتاه مدت امضا شد . رویا خالقی، تحلیلگر حوزه انرژی هم نوشته است: تاریخ چهل سال اخیر ایران پر از تفاهم نامه و قراردادهای بی نتیجه با چین است؛ از تفاهم نامه ۲۵ ساله برای خرید ال. ان. جی وآمادگی برای مشارکت در خط لوله صلح تا امضای قرارداد توسعه آزادگان جنوبی و فاز ۱۱ پارس جنوبی .مریم شکرانی، خبرنگار اقتصادی نیز گفته است: سابقه حضور چینی ها در خلیجفارس، پول های بلوکه در چین، خروج بلافاصله آنها از ایران بعد از تحریم، تعرفه های سنگین برای کالاهای صادراتی ما و غیره، گویای عزتمندی ایران در مراودات تجاری با کشور اژدهاست دیاکو حسینی، مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری ایران نیز در توئیترش نوشته است: موفقیت قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین به دو عامل بستگی دارد؛ لغو قطعی تحریم اقتصادی ایران و یا تشدید جنگ سرد با آمریکا و افزایش ریسک پذیری پکن. در غیر اینصورت و بنا به تجربه اخیر، چین ۶۰۰ میلیارد دلار تجارت سالانه با آمریکا را پای ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در طول یک دهه در ایران قربانی نمی کن از زاویه داخلی به این » آناتولی « علیرضا صلواتی در ادامه گفت وگوی خود با نکته پرداخت و گفت: با توجه به ناکارآمدی شدید، فساد بسیار بالا و رتبه ضعیف ایران در جدول شفافیت، این قرارداد مشکلاتی را در پی خواهد داشت. برای نمونه کشورهایی )در آفریقا و غیره( که از لحاظ ناکارآمدی سیستم، مشابه ایران بوده اند، وقتی نتوانسته اند سررسید وام خود به چین را کامل پرداخت کنند، مجبور شده اند یک سری امتیازات حاکمیتی و مالکیتی به این کشور بدهند. درحالی که همین چین در کشورهای اروپایی و ترکیه سرمایه گذاری های دوجانبه موفقی داشته و منجر به تصرف دارایی و ثروت ملی آنها نیز نشده است .
اهداف سیاسی حکومت ایران از امضای این سند
اکثر صاحب نظران ایران امضای این سند را اهرمی برای فشار به دولت آمریکا جهت بازگشت به برجام و لغو تحریم ها علیه کشورشان می دانند تا یک اقدام از زبان دکتر نوذر شفیعی، کارشناس » دیپلماسی ایرانی « اقتصادی. وبسایت سند « مسائل بین الملل ۲۵ ساله ایران و چین، تکه مهم پازل بازی قدرت پکن در توصیف کرده است » برابر واشنگتن . گفت: این سند موضوعی جدی اقتصادی » آناتولی « صلواتی در این زمینه نیز به نیست، بلکه یک اقدام پلتیک در سیاست خارجی ایران است تا غربی ها را نسبت به افزایش حوزه نفوذ چین در منطقه نگران کند و موجب شود که دست نیروهای حامی بازگشت به برجام در آمریکا و اروپا پرتر شود و بگویند ببینید ایران دارد به سمت چین یک حرکت بزرگ و انقلابی انجام می دهد پس بهتر است که به برجام بازگردیم و از این طریق جلو نفوذ چین را بگیریم. بنابراین با توجه به تحریم های آمریکا بعید است گشایش و اتفاق بزرگی در روابط ایران و چین رخ دهد. حداقل در حال حاضر شرایط برای این اتفاق مهیا نیست جواد رحیم پور نیز اظهار داشت: ایران قصد دارد با حمایت سیاسی و اقتصادی پکن سیاست خاورمیانه ای خود را پیش ببرد و با امنیت حقوقی بالا و استفاده از حق وتوی چین پشتوانه ای بین المللی برای اقداماتش در منطقه پیدا کند. امضای این سند را نشانه تغییر نگاه راهبردی جمهوری اسلامی به شرق می دانم. از دیدگاه تهران، چین در چند سال آینده اقتصاد برتر جهان خواهد شد. قدرت های منطقه اگرچه با چین ارتباط و تعاملات اقتصادی دارند، اما به دنبال حذف نفوذ آمریکا و بلوک اقتصادی اروپایی نیستند و اگر ببینند که افزایش قدرت اقتصادی چین با کمک ایران به تضعیف سیاست خارجی شان منجر می شود قطعا علاوه بر تشدید رقابت سیاسی و امنیتی با ایران با نفوذ منطقه ای چین مخالفت و ایران را درگیر یک منازعه تازه خواهند کرد . او افزود: در این منازعه تازه، ریسک سرمایه گذاری در ایران افزایش می یابد در واقع سطح سرمایه گذاری چین در کشورمان کاهش خواهد یافت. اشتباه جمهوری اسلامی این است که می خواهد چین را به ایران بیاورد تا در خدمت اهداف ضد غربی خودش قراردهد. چین با امواج جهانی سازی غربی به اندازه کافی مخالفت می کند، اما اگر این سیاست وارد یک بستر ایدئولوژیک جدیدی شود، این کشور عقب نشینی خواهد کرد و فقط به اجرای بخش هایی از این قرارداد مثلا تبادل کالا یا استفاده از منابع نفتی و صنعتی که موجب تنش و رقابت منطقه ای نمی شود، خواهد پرداخت
گفتنی است؛ چندین هزار نفر از کنشگران سیاسی و مدنی ایرانی در داخل و خارج از این کشور از جمله نرگس محمدی، محمد نوری زاد، کمال جعفری یزدی، هاشم خواستار، قاسم شعله سعدی، حسن شریعتمداری، جواد لعل محمدی، منوچهر بختیاری و محمد مهدوی فر نیز طی بیانیه ای خطاب به رئیس جمهوری دانسته و اعلام کرده اند: سند » غیرانسانی « و » فاقد اعتبار « چین، سند مذکور را جامع همکاری میان دو کشور، در نزد ملت ایران یادآور قراردادهای ننگین ترکمانچای و گلستان است. بنابراین انتظار داریم با فراخواند ن وزیر امور خارجه خود به پکن از پیگیری این قرارداد جلوگیری به عمل آورید
دوستان وهمراهان گرامی به پایان بخش دوم از بررسی دیدگاه منتقدین قرارداد ٢۵ ساله ایران وچین رسیدیم این مقوله همچنان دنباله دارد به دوستان علاقمند خود رادیو فرهنگ را معرفی کنید . روزو روزگار خوش