محمد زمانی
قبل از اینکه به مقوله انتخابات و صندوق رای توسط حکومت اسلامی در ایران بپردازم ، اشاره ایی به انتخابات و نقش مردم برای رسیدن به خواسته های خود و دمکراسی از طریق انتخاب نمودن احزاب خواهم داشت.
واژه « انتخابات» از ریشه عربی فعل « نخب» به معنای برگزیدن و اختیار کردن است و معادل اروپایی آن یعنی Election نیز به فعل لاتین Eligeve به معنای جدا کردن، سوا کردن و برگزیدن باز می‌گردد. از نظر علم معنا شناسی Semantics نیز این اصطلاح تغییر و تحولات معنایی وسیعی پیدا کرده است ولی در کاربرد رایج و عام آن به معنای روش یا شیوه‌ای است برای برگزیدن تعداد معینی از افراد از میان شمار کثیری از کسانی که برای تصدی یک منصب یا مقام خود را نامزد کرده‌اند.
انتخابات، مجموعه عملیاتی است که در جهت گزینش فرمانروایان یا تعیین ناظرانی برای مهار کردن قدرت، تدبیر شده است. از این دیدگاه انتخابات به معنی فنون گزینش و شیوه‌های مختلف تعیین نمایندگان است و ابزاری است که به وسیله آن میتوان اراده شهروندان را در شکل‌گیری نهادهای سیاسی و تعیین متصدیان اعمال اقتدار سیاسی مداخله داد.اساسا در کشورهای دمکراتیک نقش احزاب مختلف از طریق ارائه برنامه های سیاسی ، اقتصادی و در جهت حل مسائل و مشکلات مردم تدوین شده است و در یک پروسه ازاد،دیدگاه و برنامه های حزبی خود را به رای مردم میگذارند .در اصل بعد از انتخابات ، چه در خصوص قوه مقننه و یا مجریه که از طرف مردم انتخاب میشوند ، هر گونه تصمیم و تصویب قوانین از سوی نمایندگان برگزیده ، از سوی مردم قلمداد خواهد شد .بر این محور، به کسانی اطلا‌ق میشود که آنچه از جانب همه ملت است. هنگامی که تصمیمی اتخاذ کنند، در حقیقت ملت است که به وسیله آنان اخذ تصمیم کرده است. نظر به اینکه خواست آنان خواست ملت است و اراده ملی از رهگذر آنان تظاهر میکند، لذا اعمال نمایندگان، خواه عمل قانونگذاری خواه بازبینی و مهار اعمال فرمانروایان و خواه تعیین سایر کارگزاران حاکمیت در اغلب مواقع، دیگر نیازی به تصویب مجدد مردم ندارد و مستلزم هیچ نوع بازبینی و نظارت از سوی شهروندان نیست. در نتیجه روند انتخابات میبایست پلورال و ازاد باشد، تا همه اقشار جامعه چه به عنوان رای دهنده و یا انتخاب شونده ،بتوانندنقش کلیدی را در خصوص سرنوشت خود اعمال نمایند .اساسا در کشورهای دمکراتیک، نقش و وجود چند حزبی بودن حائز اهمیت است و چنین فرایندی باعث رقابت سالم خواهد شد .در چنین سیستمی مردم از احزاب برنامه میخواهند و شهروندان به نوعی به دنبال رفاه ، اسایش ،امنیت و ازادی هستند .از این رو انتخابات یک اصل مهم، برای پیشرفت یک کشور در عرصه های مختلف است و در اصل نمایندگان از طرف مردم انتخاب میشوند و میبایست نظرات رای دهندگان مورد حمایت وکلای خود باشد .در یک جمله میتوان گفت ; حکومت مردم با مردم برای مردم است و نمایندگان میبایست در خصوص تمام مسائل به رای دهندگان پاسخگو باشند .
انتخابات در ایران
با توجه به تعریف انتخابات و نقش مردم که اشاره ایی به ان داشتم ، اساسا باید دید، که ایا در حکومت اسلامی ایران چنین معیاری وجود دارد یا خیر ?اگر بخواهیم یک بررسی کوتاهی داشته باشیم ، هیچ کدام از معیارهای انتخابات سالم و ازاد در ایران رعایت نمیشود .رقابت احزاب در چهارچوب حکومت و طبق قانون اساسی مهندسی شده است و خیلی از افراد و احزاب در چنین سیستمی اجازه فعالیت و شرکت در انتخابات را ندارند و به نوعی از طرف حکومت حقوق انها سلب شده است .
طبق اصل دوم قانون اساسی حکومت اسلامی در ایران
نظامی است بر پایه ایمان به ۱- خدای یکتا (لا اله الا الله) و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او.
۲- وحی الهی و نقش بنیادی آن در بیان قوانین.
۳- معاد و نقش سازنده آن در سیر تکامل انسان بسوی خدا.
۴- عدل خدا در خلقت و تشریع.
۵- امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام.
۶- کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توام با مسئولیت او در برابر خدا که از راه الف – اجتهاد مستمر فقهای جامع الشرایط بر اساس کتاب و سنت معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) .
در اصل با خواندن همین چند بند، خیلی از افراد و احزاب که مقید به این فرامین و قوانین نیستند، از گردانه ی انتخابات خارج میشوند .به نوعی انتخابات در ایران جایی برای سکولاردمکرات ها که خواستار جدایی دین از حکومت هستند وجود ندارد .طبق همین قوانین و با تفسیر از قانون اساسی، عملا انتخابات و نقش مردم در تعیین سرنوشت خود بی معنا میشود .
شورای نگهبان /نظارت استصوابی /ولایت فقیه
در ایران ولایت فقیه حرف اول و اخر را با توجه به اصل پنجم و اصل صد و ده قانون اساسی بیان میکند و نظر شورای نگهبان در خصوص احراز صلاحیت کاندیدها تعیین کننده نهایی است . اصل نود و نهم قانون اساسی مقرر میدارد:
«شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد» .با توجه به این اصل در چنین حکومتی که شورای نگهبان ،با نظارت استصوابی که دست نشانده ولایت فقیه است ،عملا انتخابات را در مسیر اهداف حکومت هدایت مینمایند و مخالفان می‌گویند که شورای نگهبان از این نظارت برای حذف برخی افراد و جریان‌های سیاسی استفاده میکند،علاوه بر این، بر اساس اصل ۹۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:تفسیر قانون اساسی به عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه چهارم آنان انجام می شود.در نتیجه انتخابات به نوعی تبدیل به انتصابات شده است و در این سی و شش سال خیلی از جریان های مخالف چنین سیستمی ،توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شده اند .در اصل شورای نگهبان که دست نشانده ولایت فقیه است ،مجری دستورات رهبر حکومت است و در چنین انتخاباتی مردم هیچ گونه نقشی در اینده خود ندارند و عملا میبایست گزینه های رهبر حکومت را انتخاب نمایند .همانطور که همه ما شاهد هستیم مردم ایران مجبور شده اند بین گزینه بد و بدتر یکی را انتخاب نمایند و به همین دلیل است که جامعه ایران به یک فروپاشی کامل در عرصه های سیاسی ،فرهنگی ،اقتصادی و اجتماعی رسیده است .
سخنان صدیقی امام جمعه تهران در خصوص انتخابات
کاظم صدیقی، امام جمعه موقت تهران و از منصوبان علی خامنه ای، با تاکید براینکه «ما مشروعیت رئیس‌جمهور را به آرا و اکثریت نمی‌دانیم بلکه ملاک اصلی ما، امضای خداست»، می گوید: «امروز طبق مصلحت، امام مصلحین مشروعیت رئیس‌جمهور را امضا میکند که این امر یک تاکتیک» است.
به گزارش خبرگزاری مهر، کاظم صدیقی جمعه دوازدهم دی ماه طی سخنانی در ششمین کنگره جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی گفت: «مساله امروز ما، مساله قانون اساسی و آرای عمومی و صندوق‌ها است که این موضوع با آنچه که دنیا دنبال میکند، تفاوت ماهوی دارد. ما مشروعیت رئیس‌جمهور را به آرا و اکثریت نمی‌دانیم بلکه ملاک اصلی ما، امضای خداست.»
کاظم صدیقی همچنین امضا و تنفیذ حکم رئیس جمهور از سوی ولی فقیه را «یک تاکتیک برای در مسیر قرار دادن مردم» توصیف کرد و گفت: «امروز طبق مصلحت، امام مصلحین مشروعیت رئیس‌جمهور را امضا میکند که این امر یک تاکتیک و وسیله است که مردم را در مسیر مسابقه قرار دهد.»در نتیجه اقای صدیقی تاکید میکند، که مردم هیچ نقشی ندارند و در اصل این ولایت فقیه است که ملاک میباشد و رای مردم مشروعیتی ندارد .
نقش اصلاح طلبان حکومتی /حزب ندای ایرانیان
همانطور که همه ما میدانیم ، حکومت جمهوری اسلامی برای مشروعیت دادن به بقای خود از طریق انتخابات نمایشی ، با حذف اکثریت مخالفین سکولار و برخی چهره های مردمی از طریق رد صلاحیت انها توسط شورای نگهبان ، از اصلاح طلبان حکومتی بهره جسته است .اساسا بازی در زمین خودی است و غیر خودی ها هیچ نقشی ندارند و پازل انتخابات بین دو جناح اصول گرا و اصلاح طلب نهادینه شده ،و برای اینکه بگویند ما در ایران انتخابات سالم داریم ، از این طریق مردم را برای مشروعیت دادن به حکومت به پای صندوق رای میکشانند .اصلاح طلبان که خود بخشی از حکومت هستند، هیچ زمانی اعلام نکرده اند که چه مواردی را میخواهند اصلاح نمایند و در اصل مانیفست این جناح نامشخص است .حتی در همایش روز پنج شنبه ۲۵ دی «شورای هماهنگی جبهه اصلاحات»، با صدور بیانیه‌ای خواستار تضمین شرایط برای برگزاری انتخابات آزاد، قانونمند و رقابتی در ایران شدند ، که اقای خاتمی و هاشمی رفسنجانی هم پیام خود را به این شورا ارسال نمودند .اما باز مشخص نیست ، که این انتخابات ازاد یعنی چه ؟اما با توجه به ماهیت این حکومت مشخص است ، که انتخابات ازاد یعنی شرکت جناح های خود حکومت در انتخابات و در این مدت به همه مردم چنین نمایشی ثابت شده و تازگی ندارد .از ان طرف باز ما شاهد این هستیم که حزب ندای ایرانیان اعلام موجودیت میکند که در اصل این مانیفست با هماهنگی اقای خرازی و مجتبی خامنه ایی کلید خورده است .
حسینعلی امیری، قائم مقام وزارت کشور ایران، به خبرگزاری ایرنا گفته که کمیسیون ماده ۱۰ احزاب با صدور مجوز فعالیت برای حزب «ندای ایرانیان» موافقت کرده است.
ایرنا در گزارش خود که روز دوشنبه ۱۰ آذر منتشر شده، از «ندای ایرانیان» به عنوان یک تشکل سیاسی «اصلاح طلب» که در مرداد ۱۳۹۳ از وزارت کشور درخواست مجوز کرد، نام برده و تاکید کرده که صادق خرازی، نماینده اسبق ایران در سازمان ملل متحد و سفیر اسبق ایران در فرانسه از جمله اعضای این حزب است.تعدادی دیگر از اعضای عمدتا جوان‌تر و سابق جبهه مشارکت و ستادهای انتخاباتی میرحسین موسوی، از اعضای موسس این حزب هستند.
صادق خرازی هم از نزدیکان محمد خاتمی، رییس جمهوری اسبق ایران، است و هم به واسطه ازدواج خواهرش با یکی از فرزندان علی خامنه‌ای، با رهبر جمهوری اسلامی روابط نزدیکی دارد. صادق خرازی همچنین برادرزاده کمال خرازی، وزیر اسبق امور خارجه در دولت محمد خاتمی و رییس کنونی شورای راهبردی روابط خارجی با حکم آیت‌الله خامنه‌ای است.
صادق خرازی مدتی پیش عکسی مشترک با قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران منتشر کرد که بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشت و در مصاحبه‌ای با سایت «نامه نیوز» نیز گفت که «فعالیت‌های قاسم سلیمانی، آبروی منطقه‌ای، تحکیم و اقتدار جمهوری اسلامی را به دنبال دارد».
ندای ایرانیان در نخستین بیانیه خود، با تاکید بر «اصلاح طلبی» و «دوری از تندروی»، افزوده بود که به دنبال «تقویت مردم سالاری و نهادینه شدن پیام هشت ماده‌ای حضرت امام خمینی» است.
تحریم انتخابات /نتیجه گیری /چند پرسش
با توجه به مواردی که به ان اشاره شد، ایا باز میبایست در این نمایش انتخابات که در سال اینده برگزار میشود شرکت نمود ؟با توجه به بحران های مختلف در ایران و همچنین تحریم و سقوط قیمت نفت ، ایا حکومت نیاز مجدد به پوست اندازی با تاکتیک جدید دارد؟نقش اصلاح طلبان در داخل و خارج برای گرم کردن تنور انتخابات اینده مجلس و خبرگان رهبری چیست ؟ایا جناح های این حکومت از انتخابات برای به قدرت رسیدن خود سوء استفاده نکرده اند ؟ایا مردم به مطالبات خود رسیده اند ؟در نتیجه ; انچه که این حکومت برای مردم در این سی و شش سال به ارمغان اورده است ،چیزی به جز فقر ،بیکاری ،رانت وچپاول ثروت مردم ایران نبوده است .این حکومت نیاز به رای مردم دارد، تا بتواند با اوردن برخی اصلاح طلبان حکومتی در مجلس اینده جان تازه ایی به بقای خود دهد .تنفس این حکومت با رای ندادن شما مردم ایران گرفته خواهد شد و اساسا مشروعیت خود را از دست خواهد داد .ایا با رای دادن به حس روحانی تغییری در زندگی مردم ایجاد شد؟ از هم اکنون همه ما میبایست هوشیار باشیم و بتوانیم با تقویت جنبش ها از این حکومت عبور نماییم و با اگاهی و اطلاع رسانی انتخابات اینده را تحریم نماییم .فریب این جماعت را نخورید ……….
منابع ..: بایسته‌های حقوق اساسی، دکتر ابوالفضل قاضی ، استاد دانشگاه تهران
مفهوم انتخابات
قانون اساسی جمهوری اسلامی