محمدجعفر پوینده در ١٧ خرداد سال ۱۳۳۳ در اشکذر (استان یزد) متولد شد. در شش سالگی وارد دبستان شد و از ۱۰ سالگی همراه با تحصیل مشغول به کار شد. در سال ۱۳۴۹ دیپلم گرفت و در همان سال با بهترین نمرات در کنکور رشته حقوق قضایی دانشگاه تهران قبول شد. طی دوران دانشگاه از فعالان مبارزات دانشجویی در برابر رژیم پهلوی بود. در سال ۱۳۵۳ برای ادامه تحصیل در رشته جامعه‌شناسی وارد دانشگاه سوربن فرانسه شد و در ساله ۱۳۵۶ مدرک فوق لیسانس خود را از این دانشگاه دریافت کرد. طی دوران تحصیل در فرانسه همراه با دانشجویان خارج از کشور به مبارزه ضد رژیم پهلوی ادامه داد و در شهریور ۱۳۵۷ همزمان با انقلاب به ایران بازگشت. پوینده از ۲۵ سالگی ترجمه آثار مختلف را از زبان فرانسه در زمینه جامعه شناسی ادبیات، فلسفه و اندیشه مارکسیستی شروع کرد و بیش از ۲۰ اثر به فارسی برگرداند. پوینده هم چنین با فعالیت در کانون نویسندگان ایران، یکی از بنیانگذاران دوره سوم فعالیت کانون نویسندگان ایران به شمار می آید. پوینده در ۱۸ آذرماه سال ۱۳۷۷ از خانه خود خارج و دیگر به خانه بازنگشت. پس از دو روز جسد او در روستای بادامک شهریار (نزدیک به کرج) کشف شد. در جریان ترورهاىموسوم به قتل هاى زنجیره اى توسط عواملی که به وزرات اطلاعات ایران نسبت داده شدند به قتل رسید. پوینده از فعال‌ترین اعضای کانون نویسندگان ایران بود. وی تا پیش از مرگ در دفتر پژوهش‌های فرهنگی مشغول به کار بود.
او با طیف گسترده‌ای از نشریه‌ها همچون تکاپو، جامعه سالم، آدینه، نگاه نو، پیام یونسکو، کلک، زنان، فرهنگ و توسعه و ارغنون در زمینه‌های ترجمه، تألیف و ویرایش همکاری می‌کرد. در برخی از این نشریات، گفت‌وگوهایی با او دربارهٔ آزادی بیان، جامعهٔ مدنی و حقوق بشر به‌چاپ رسیده است. پوینده در قلمرو صنفی اهل‌قلم فعال بود و از طرفداران تشکیلِ کانون نویسندگان و از بنیانگذاران دورهٔ سوم فعالیت این کانون بوده است. یادش و نامش جاوید و گرامى باد