احسان یارشاطر، بنیان‌گذار مرکز مطالعات ایران‌شناسی و استاد بازنشسته مطالعات ایرانی دانشگاه کلمبیا آمریکا، یکشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۷ در سن ۹۸ سالگی در کالیفرنیا درگذشت.
نام احسان یارشاطر به دانش‌نامه‌ی ایرانیکا پیوند خورده است؛ دانش‌نامه‌ی ایرانیکا بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پروژه‌های ایران‌شناسی است. ایرانیکا دانش‌نامه‌ای است درباره‌ی تاریخ، فرهنگ، هنر و جامعه‌ی ایران که به مدیریت پروفسور احسان یارشاطر و به وسیله‌ی بخش پژوهش‌های ایرانی دانشگاه کلمبیا در نیویورک چاپ می‌شود.
کار تدوین این دانش‌نامه به سال ۱۳۴۷ برمی‌گردد که این دانش‌نامه به پیش‌نهاد احسان یارشاطر و با بودجه‌ای دو میلیون دلاری شکل گرفت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی بودجه‌ی ایرانیکا قطع شد و ادامه‌ی این کار بزرگ به بخش ایران‌شناسی دانشگاه کلمبیا انتقال یافت. مدیریت این کار سترگ از ابتدا برعهده‌ی احسان یارشاطر بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی بودجه‌ی ایرانیکا قطع شد و ادامه‌ی این کار بزرگ به بخش ایران‌شناسی دانشگاه کلمبیا انتقال یافت. مدیریت این کار سترگ از ابتدا تا هم‌اکنون برعهده‌ی احسان یارشاطر است. احسان یارشاطر در ۱۴ فروردین ۱۲۹۹ در همدان و در یک خانواده‌ی بهائی به دنیا آمد.آن‌گونه که خود در برنامه‌ی «چمدان»شبکه‌ی بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید سن و سال کمی داشت که پدر و مادرش را از دست داد و هزینه تحصیل نداشت. او می‌گوید که مادرش بسیار دوست می‌داشته که او درس بخواند و می‌گوید که من در عالم بچگی خیال می‌کردم که بیماری و مرگ مادر کمی هم تقصیر من بوده است از بس که شیطنت می‌کردم. یارشاطر می‌گوید که پس از این، دوست داشتم که بیش‌تر به چیزی بپردازم که فکر می‌کردم مورد علاقه‌ی مادرم بوده است. این است که گمان کنم که ناخودآگاه این فکر در من شکل گرفت و یکی از مشوق‌های بزرگ من بود که به کاری جز شناساندن فرهنگ ایران علاقه‌مند نباشم.
خانواده‌ی یارشاطر اهل کاشان بودند. پدر احسان که هاشم نام داشت بازرگانی بود بی‌اعتنا به امور دنیوی و بیش‌تر حواسش به امور مذهبی بود. احسان در همدان ابتدا به مدرسه‌ی آلیانس یهودیان فرانسوی و پس از آن به مدرسه تائید بهائیان رفت و تا کلاس دوم تحصیل کرد. درسال ۱۳۰۵ به دلیل شغل پدر آنها به کرمانشاه رفتند و پس از دو سال و نیم به تهران آمدند. پدر وضعیت مالی خوبی نداشت و در تهران مستاجر شدند.
احسان کلاس هقتم بود که مادرش به دلیل بیماری کلیه درگذشت و پدرش نیز سال بعد آن به دلیل سینه‌پهلو فوت کرد. احسان یک خواهر و دو برادر داشت که آن‌طور که گفته می‌شود خواهرش، نورانیه در سال ۱۳۶۰ در تهران کشته شد. او پس از درگذشت زودهنگام پدر و مادر در منزل دایی‌اش در تهران پرورش یافت و پس از اتمام دبیرستان به دانش‌سرای عالی رفت و ادبیات فارسی خواند. رساله‌ی دکترای احسان یارشاطر، رساله‌ای بحث‌انگیز بود که به موضوع معشوق در ادبیات فارسی می‌پرداخت و این‌که معشوق در ادبیات ایران نمی‌تواند زن باشد. یارشاطر از دهه‌ی ۱۳۲۰ به ایران‌شناسی روی آورد و بخش عمده‌ی تحقیقات او در زمینه‌های وابسته به ایران پیش از اسلام و زبان‌ها و گویش‌های ایرانی بوده است.
حامیان مالی ایرانیکا، دانشگاه کلمبیا و بنیاد ملی علوم انسانی آمریکا هستند. احسان یارشاطر آن‌روزها را این‌گونه به یاد می‌آورد: «از بخت بد من، آن روزها ایام گروگان‌گیری و اشغال سفارت آمریکا بود. در واشنگتن نمی‌شد اسم ایران را آورد. اما چون فکر می‌کردم در دنیا حتما کسان دیگری هم هستند که مانند من معتقدند سیاست نباید در کار علم دخالت کند، جرات کردم و رفتم.
همان ابتدا به رئیس بنیاد گفتم که از اوضاع خبر دارم اما این کاری است که می‌خواهم بکنم. او گفت این کار شما از همان دسته کارهایی است که ما اصولا حمایت می‌کنیم، با این حال، شما باید تقاضا و طرحی کامل با جزئیات بیاورید تا در شورای ما بررسی شود. گفتم دفتر کوچک و منشی و دبیری که الان تدارک دیده ام را نمی‌توانم معطل این زمان رسیدگی کنم و نگرانم که اگر آنها را از دست دهم، دیگر نظیرشان را پیدا نکنم. مرد سنجیده‌ای بود. مردانگی کرد. گفت من از بودجه اختصاصی که در اختیارم هست به شما ۱۷ هزار و ۵۰۰ دلار می‌دهم تا شما خودتان را سرپا نگهدارید و ما فرصت بررسی کار شما را پیدا کنیم. همان بودجه در آن ایام دفتر ایرانیکا را حفظ کرد.» این دو بنیاد به مدت ده سال به دانش‌نامه‌ی ایرانیکا کمک کردند اما تداوم کمک مالی پس از این ده سال را منوط به کمک مالی از میان ایرانیان کردند. در این صورت هر دو سازمان در مقابل هر یک دلاری که ایرانی‌ها بدهند، هر کدام یک دلار پرداخت می‌کنند.
جلد اول این مجموعه‌ی عظیم در سال ۱۳۶۱ به چاپ رسید و قرار است این مجموعه به ۴۵ جلد برسد. یارشاطر در گفت‌وگویی گفته بود که این دانش‌نامه تا سال ۲۰۲۰ به پایان خواهد رسید. «این اواخر فکر کردیم که شاید بهتر است با تعیین تاریخ پایان، به اتمام گردآوری ایرانیکا سرعت ببخشیم. سال ۲۰۲۰ را به عنوان زمان نهایی تکمیل ایرانیکا انتخاب کرده ایم.»