پس از تجمعات فروردین ماه ۱۳۹۷ در اهواز و دیگر شهرهای خوزستان که در اعتراض به پخش یک میان برنامه در شبکه دو صدای و سیمای جمهوری اسلامی (برنامه کلاه قرمزی) ، صورت گرفت، صدها تن از تجمعکنندگان از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شدهاند. براساس گزارش های فعالان حقوق بشر عرب اهواز، صدها شهروند عرب اهوازی، کماکان در وضعیت نامناسب و بلاتکلیف و بدون دسترسی به وکیل در بازداشت بسر می برند.
این اعتراضات، یک هفته به طول انجامید و موجب بازداشت گسترده شهروندان عرب از سوی نیروهای امنیتی شد.
سه نهاد امنیتی ایران از جمله نیروی انتظامی، اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات در بازداشت شهروندان عرب مشارکت داشتهاند و تنوع نهادهای بازداشت کننده جمعآوری آمار و احراز هویت همه بازداشت شدگان را دشوار کرده است.
نهادهاى امنیتى که در بازداشت تظاهرکنندگان فروردین ماه اهواز شرکت داشتند: قرارگاه ابوالفضل العباس سپاه، اداره اطلاعات، اطلاعات ناجا و بسیج بودهاند.
منابع مطلع در زمان اعترضات شهروندان عرب به کمپین گفته بودند که دستکم ۴۰۰ تن از معترضان و فعالین سیاسی استان خوزستان بازداشت شدند. این در حالی صورت گرفت که کاظم نسب الباجی، نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با روزنامه اعتماد اعلام کرده بود “تنها ۱۵۰ نفر در جریان اعتراضات در اهواز دستگیر شدهاند.”
گزارش شده، بازداشت شدگان در زندان شیبان(مجتمع حرفه آموزى اهواز)، زندان سپیدار در دو بند زنان و مردان، بازداشتگاهى در نزدیکى فرودگاه اهواز ،بازداشتگاه گلف( پایگاه منتظرانشهادت متعلق به سپاه در بلوارشهید مدرس اهواز و در مسیر جاده رامهرمز در بخش غربی شهر قرار دارد)، بازداشتگاه سپاه ششم اهواز و کانون نوجوانان(زندان فجر سابق) نگهداری می شوند.
افرادى که با وثیقه آزاد شدند مى گویند؛ «تعداد بازداشت شدگان اعتراضات اهواز بیش از ۱۰۰۰ نَفَر بوده که در روز اول و دوم بازداشتها آنهائى که بازداشت شدند را بعد از ۲۴ ساعت با کفالت یا فیش حقوقى آزاد شدند اما در روزهاى بعد که تظاهرات به مناطق دیگر گسترش پیدا کرد، افرادى که بازداشت شدند را به بازداشتگاه و زندانهاى ذکر شده منتقل شدند.
در میان بازداشت شدگان تعدادی کودک زیر هیجده سال نیز حضور داشتند و تعدادی از فعالان مدنی، نویسندگان و دانشجویان عرب که در اعتراضات حضور نداشتهاند نیز بازداشت شدهاند.
یک منبع مطلع درباره نحوه بازداشت شهروندان عرب در خوزستان به سازمان های حقوق بشری پیش تر گفته بود: «اغلب افراد شبانه در خانه و با هجوم ماموران نیروی انتظامی بازداشت شدهاند، ماموران در چند مورد همه مردان خانواده را بازداشت کردهاند و تعدادی را نیز با حمله به قهوهخانهها و پاتوقهای فرهنگی فعالان عرب با اتوبوس و ون بازداشت کردند، در موردی که خودم شاهد بودم ۱۵ نفر را در یک قهوهخانه در اهواز بازداشت کردند، بعضیهایشان أصلا در تظاهرات نبودند اما چون صاحب قهوهخانه از فعالان معروف عرب است و آنجا هم پاتوق شده همه را گرفتند و بردند.»
گفته می شود، شیوه بازداشت بطور خودسرانه بوده است بطورى که به گفت یکى از بازداشت شدگان؛ افراد خانواده ها را بطور دسته جمعى بازداشت کرده بودند.
یکی از فعالان مدنی اهواز که از نزدیک پرونده افراد بازداشت شده را پیگیری میکند میگوید: «بازداشت شدگان سه دسته هستند؛ افرادی که در خود تجمعات دستگیر شدند، افرادی که در محل کار و یا منزل خود بازداشت شدند و دسته سومِ دستگیرشدگان، از فعالان مدنی و سیاسی هستند که در روزهای پس از تجمعات زندانی شدند.»
بطور مثال جلیل هوایى(ساعدى) و همسرش، همسر فرزندش و دخترش و فرزند ۱۲ ساله اش بنام حیدر هوایى(به زندان فجر منتقل شد) و یک کودک ۳ سالهاش یک خانواده بطور کامل از سوی ماموران امنیتی بازداشت شده بودند.
یکى از بازداشت شدگان که نخواست اسمش را فاش کند، به سازمان های حقوق بشری گفته: «فقط در زندان شیبان حدود ۵۰۰ نَفَر را در یک بند مجزا آوردند، و بیش از ۲۵ نوجوان را به زندان فجر یا کانون نوجوانان منتقل کردند،در بین ما افراد معلول از منطقه ملاشیه و این دو (سیدکریم) بودند مثلا سعید نعمتى معلول ذهنى از ملاشیه و یک نَفَر روانى از اهالى منطقه عین دو که تازه از تیمارستان بیرون آمده بود و شبانه او را بازداشت کردند و در هنگام بازجوئى، بازجو از او سوال کرده که آیا خانواده ات اسلحه دارند، او جواب مثبت داده و سپس پدرش و دیگر برادرانش را بازداشت کردند که اخیرا همه اعضاى خانواده با قرار وثیقه آزاد شدند.»
این منبع در ادامه افزود:«افراد زیر ۱۸ سال در زندان فجر اهواز(کانون اصلاح نوجوانان) و زنان در زندان سپیدار و مردان را در زندان شیبان(مجتمع حرفه آموزى اهواز)،زندان سپیدار بند مردان،و بازداشتگاه اداره اطلاعات اهواز در چهارشیر ، بازداشتگاهى در نزدیکى فرودگاه اهواز(نزدیک دژبانى فرودگاه) ،بازداشتگاه گلف( پایگاه منتظرانشهادت متعلق به سپاه،بازداشتگاه سپاه ششم اهواز نگهدارى مى شوند.
طبق گزارش ها تعداد زنان در زندان سپیدار ۱۵۰ زن است که در بین آنها ۱۵ زن در اعتراضات اهواز بازداشت و در بند نسوان زندان سپیدار نگهدارى مى شوند، اسامى بعضى از زنان بازداشت شده : خدیجه نیسى، عائشه نیسى، ناجیه شرهانى(طرفى)، لیلا بروایه، عزت کعبى و نادیا محمدى پور(حمیدى) که تا کنون فقط ناجیه شرهانی با قرار وثیقه ۳۰۰ میلیون تومان تا صدور حکم آزاد شده است. از مردان بازداشت شده تعداد زیادى با قرار وثیقه تا صدور حکم آزاد شدند بعضى از بازداشت شدگان تا کنون در زندان ها یا بازداشتگاه بسر مى برند . قرار وثیقه هاى صادره از ۱۰۰ میلیون تومان تا ۵۰۰ میلیون تومان مى باشد که خانواده هاى خیلى از بازداشت شدگان توانائى تهیه این وثیقه ها را ندارند.
کریم دحیمی، فعال حقوق بشر، در ضمینه نقض حقوق عربها فعالیت میکند، به کمپین گفته بود “بسیاری از بازداشت شدگان در بازجویی ها از سوی نیروهای امنیتی مورد بدرفتاری و شکنجه قرار گرفتند”.
همچنین پیشتر گزارش شده بود، صدها تن از بازداشت شدگان تظاهرات اهواز در زندان شیبان در وضعیت نامناسبی به سر می برند. این افراد در یک بند مجزا در ۱۰ بخش قرنطینه نگهداری می شوند که هر بخش دارای ۷ سلول است و در هر سلول چندین نفر بازداشتی در وضعیت دشواری بسر می برند، و از ارتباطى با دیگر زندانیان و داشتن ملاقات ممنوع هستند.
استان خوزستان مهمترین منابع نفت و گاز کشور را در اختیار دارد، این منطقه عرب نشین است و بسیاری از اهالی آن در فقر زندگی میکنند.
فعالان حقوق عرب معتقدند، جمهوری اسلامی علاوه بر استفاده از منابع منطقه از استخدام افراد بومی منطقه در کارخانجات نیز جلوگیری میکند و این مسئله را تبعیض علیه عرب ها قلمداد میکنند.