«هرگز کسی اینگونه فجیع به کُشتن خود برنخاست…»*
ناصر زراعتی
نیمه‌شبِ دیشب، دوستی از پاریس متنِ یادداشتِ تسلیت و سوگواریِ دوستِ سابقمان آقای محمود دولت‌آبادی (با عنوان «فرزندِ شایستۀ ایران») را برایم فرستاد. وقتی آن جمله‌ها را خواندم، دریافتم چه خطایی کرده بودم که تصوّر می‌کردم سکوت چندماهۀ اخیر این نویسندۀ نامدار شاید نتیجۀ مطالعۀ سعدی بوده که:
«زبان‌بُریده به کُنجی نشسته صُمّ بُکم
به از کسی که نباشد زبانش اندر حُکم»
از شدّت خشم، در اتاق راه می‌رفتم و با خود می‌گفتم: «یعنی این پیرِ هشتادساله در این دوماهۀ گذشته کجا بوده که خبرِ کُشته و مجروح شدن و دستگیری و شکنجۀ آن‌همه نوجوان و جوان و زن و مردِ بیگناهِ هم‌میهنش را در خیابان‌های بیش از صد شهرِ ایران نشنیده است تا دستِ‌کم از یکی از آن‌ها (پویا بختیاری) نیز چون یکی از “فرزندانِ شایستۀ ایران” یادی کند و به مادر و پدرِ سوگوارِاو تسلیت گوید؟…»
که تلفن زنگ زد. دوستی نویسنده، انسانی شریف و نازنین، از ایران بود که پس از سال‌ها، صدایش را می‌شنیدم. گفت که یادداشتِ محمود را خوانده است. از من خواست تا این چند جمله را بنویسم و با نامِ او برایِ رسانه‌ها، بفرستم:
«آقای محمود دولت‌آبادی!
ننگ بر تو باد!
آیا ۱۵۰۰ تن جان‌باخته در راهِ آزادی ِ میهن کم نیست؟
۱۴ دی ماه ۱۳۹۸»
گفتم: «هنوز بیداری؟ آن‌جا، الان ساعت دو و نیم بعد از نیمه‌شباست. خوب می‌دانی اگر کاری از من ساخته باشد، دریغ ندارم از انجام دادنش برای دوستِ عزیزی چون تو… ولی اجازه بده تا فردا با هم بیش‌تر صحبت کنیم.»
صبح، تصویرِ دستنوشته‌اش را با نام و امضایِ خود برایم فرستاد:
«آقای محمود دولت‌آبادی!
ننگ بر تو باد!
آیا جان‌باختن هزار و پانصد تن در راهِ آزادیِ میهن در چشمت ناچیز می‌نمود که دَم درکشیدی که اکنون؟…
۱۴ دی‌ماهِ ۱۳۹۸»
تلفن کردم به این دوست و از او خواهش کردم به‌دلیلِ وضعیتِ حساسِ کنونی در ایران، اجازه بدهد پیامش را فعلاً بدونِ نامِ او منتشر کنم. گفتم: «من فقط نگرانِ تو هستم. اجازه بده تصویرِ دستنوشته و نام و امضایت نزدِ من محفوظ بماند تا در زمانِ مقتضی، آن را منتشر کنم.»
خوشبختانه، دوستِ نویسندۀ من ـ به‌رغمِ خواستِ قلبی‌اش ـ خواهش مرا پذیرفت.
*
در این فاصله، بسیاری در موردِ یادداشتِ «تسلیت و سوگواریِ» محمود دولت‌آبادی نوشته و گفته‌اند، اما نوشتۀ دقیق و مسؤلانۀ برادرِاو حسین دولت‌آبادی نویسندۀ ساکنِ پاریس نشان داد که خوشبختانه حفظِ شرافتِ قلم و انجامِ وظیفۀ انسانیِ روشنفکرِ آزادی‌خواه و عدالت‌جو ارجحیّت دارد به رعایت و پاس‌داشتِ پیوندِ خویشاوندی.
چهارمِ ژانویه ۲۰۲۰، گوتنبرگِ سوئد
ــــــــــــــــــــــــــــــ
*) احمد شاملو.